پنتان (pentane) چیست؟

ماده شیمیایی پنتان یک هیدروکربن پنج کربنی از خانواده آلکان‌ها بوده و نماد شیمیایی منحصر به فرد گاز آن C5H12 است. این ماده را می‌توان با نام‌های آمیل هیدرید، اسکلی سولو نیز شناخت.

گاز پنتان سه ایزومر دارد که با عنوان ایزوپنتان، نئوپنتان و نرمال‌پنتان شناخته می‌شوند.

وزن مولکولی پنتان 72.15gr/mol است. ظرفیت گرمائی ویژه آن 167.19j/kmol، نقطه ذوب 129.1- °C و نقطه جوش آن 36 °C می‌باشد.

به طور معمول ترکیبات هیدروکربنی را به دو روش ایجاد می‌کنند:

روش اول: جداسازی طبق تعادل شرایط فازی میان بخار و مایع.

روش دوم: جداسازی طبق اختلاف نقاط جوش هیدروکربن‌ها.

همچنین درباره ویژگی‌های ظاهری این ترکیب شیمیایی می‌توان گفت، پنتان گازی بدون رنگ بوده و بسیار اشتعال‌زا است. این گاز جزء فرارترین هیدروکربن‌ها می‌باشد و در دمای معمولی به شکل مایع است.

این ماده را می‌توان جزو یکی از اجزای سوخت‌ها در نظر گرفت. علاوه بر آن از این ماده می‌توان به عنوان حلال نیز استفاده کرد. معمولا برای سهولت تبخیر از حلال پنتان استفاده می‌کنند و به دلیل این که این ماده ملکولی غیر قطبی است، تنها می‌تواند مواد غیر قطبی را حل کند.

کاربرد پنتان

پنتان هم مانند سایر گازها یکی از اجزای مهم سوخت‌ها به حساب می‌آید. علاوه بر این این ترکیب شیمیایی نقش اساسی در تولید فوم‌های پلی استایرن و پلی اورتان دارد و به عنوان یک عامل دمنده عمل می‌کند.

این ماده شیمیایی به گسترش مواد پلاستیکی خام و ایجاد ساختار لانه زنبوری در فوم کمک می‌کند که خواص حرارتی بسیار خوبی را ایجاد می‌کند. این باعث می‌شود این فوم‌ها برای کاربردهای عایق ایده آل باشند. همچنین کاربرد دیگر این گاز در واحدهای نیروی ژئوترمال می‎‌باشد.

از بیشترین کاربرد پنتان نیز می‌توان به استفاده از آن به عنوان حلال اشاره کرد، این گاز به دلیل این که به راحتی تبخیر می‌شود و تمایل آن به تبخیر شدن بسیار زیاد است در ترکیبات نامحلول بسیار قابل استفاده است. همچنین گفتنی است که ایزوپنتان جزء ترکیبات مورد استفاده در نیروگاه‌های حرارتی است.

• کاربرد در صنایع مختلف شیمیایی به عنوان ماده اولیه
• حلال صنعتی برای برخی از ترکیبات آلی
• ماده اصلی سوخت
• ماده پف کننده (blowing agent)
• پیشران ائروسل (aerosol propellant) در صنایع

نکات ایمنی:

گاز پنتان بسیار اشتعال پذیر است و باید از گرما و جرقه دور باشد و سیلندر آن با احتیاط جا به جا گردد. محل نگهداری این گاز باید دارای تهویه مناسب باشد. دمای خود اشتعالی آن نیز 283.85 °C است.

نرمال پنتان گازی پایدار است و تحت فشار به صورت مایع در می‌آید. تجزیه آن به تولید مونو اکسید کربن و دی اکسید کربن می‌انجامد. این ماده به شدت با مواد اکسید کننده ناسازگار است و برای آتش سوزی آن باید از کف و CO2 استفاده شود.

 در تماس كوتاه این ماده با پوست سبب تحریك پوست نمی‌شود و در تماس با چشم تا 5000 پی پی ام تحریكی مشاهده نشده است. ولی در تماس طولانی با این ماده سبب تحریك شدید پوست شده است. خوردن این ماده سبب تهوع و استفراغ می شود، ولی سمیت ندارد.